Część trzecia
M-S
M
Musungu – Biały
Kolor skóry w świadomości tubylców ma znaczenie. Biały to
człowiek bogaty. Biały to prestiż. Biały się podoba. Im
jaśniejsza karnacja tym lepiej. Może właśnie dlatego czarnoskóre
kobiety przysypują twarze jasnym pudrem a wśród dzieci wybuchają
kłótnie o to kto z nich jest czarny a kto brązowy.
N
Natotela – dziękuję; natotela sana – dziękuję bardzo
W środy i czwartki gotujemy dzieciom w Makululu ryż. Oto przepis:
Najpierw należy wziąć różowe wiaderko z ciemnego pomieszczenia,
w którym swoje kryjówki mają wielkie, włochate pająki i
karaluchy. Z wiaderkiem należy przemierzyć trzydzieści kroków w
podskokach trzymając w rękach oprócz wiaderka dziesięć czarnych
rączek – każda ręka na jeden palec. Następnie zwolnić czekając
na biegnące za plecami maluchy i razem zrobić "jump"
czyli przeskoczyć przez metrowy rów. Co druga osoba ląduje w rowie
więc znów trzeba zaczekać dopóki wszyscy się wydostaną. Razem
robimy jeszcze dwadzieścia kroków i już jesteśmy przy kranie z
wodą. Teraz pięć minut napełniania wiaderka. W zasadzie ono
napełnia się samo a my wykorzystujemy ten czas na grę w "łapki".
Później wspólnie dźwigamy wiaderko. Przy rowie jesteśmy ostrożni
i tym razem nie ma "jump". Donosimy wodę pod budynek
przedszkola, gdzie czeka na nas wielki srebrny garnek z niedomytą
sadzą. Garnek ustawiamy na pustakach, pod którymi rozpalamy ogień.
Do garnka woda, do wody ryż, do ryżu sól, cukier i mieszanka
witamin. Po półtorej godziny ryż jest gotowy do spożycia.
Sto głodnych brzuchów tylko na to czekało. Po zakończonym posiłku
każdy myje swój talerzyk. Potem dzieci przychodzą się przytulić,
wytrzeć zaklejone ryżem buzie w moją koszulkę i powiedzieć:
- Natotela! Natotela sana!!
 |
| Gotowanie ryżu |
O
Zapytałam kilku osób o jakieś słowo w języku bemba
rozpoczynające się na „O” bo sama nie mogłam nic przypomnieć.
Nikt z rodowitych mieszkańców nie znalazł takiego słowa. To samo
dotyczy litery „R”. Możliwe, że jakieś słowa istnieją ale
nie są zbyt popularne.
Orphan – ang. sierota
W Makululu bardzo dużo dzieci nie ma rodziców. Kilkunastoletnie
dziewczynki opiekują się swoim młodszym rodzeństwem i zajmują
domem bo mieszkają ze schorowaną babcią. Innym razem trafiają do
wielodzietnej rodziny cioci lub wujka. Pozytywne w tym jest to, że w
Zambii ludzie pomagają sobie nawzajem. Jeśli umrze siostra i
osieroci dzieci, jej brat mimo że ma już ośmioro swoich przyjmie
potomstwo siostry.
Ostatnio na popołudniowe zajęcia świetlicowe przyszła
dwunastoletnia Anna dźwigając na plecach malutkiego braciszka.
Pokonała 6 km. Jest jedną z uczennic w Don Bosco School ale nie
pojawiała się ostatnio na lekcjach. Okazało się, że zmarł jej
ojciec. Teraz musi zajmować się małym Michaelem.
P
Panono – powoli, spokojnie
Patrick jest ogrodnikiem. Jego obowiązki to podlewanie roślin,
przycinanie drzewek, wyrównywanie ścieżek wokół domu. Kiedy mnie
widzi macha ręką z drugiego końca posesji lub podchodzi by chwilę
porozmawiać. Najczęściej pyta jak minął dzień, prosi o modlitwę
i na każdą dolegliwość poleca trawę cytrynową, którą dzielnie
uprawia. Kiedy widzi, że jadę rowerem do Makululu powtarza:
„Panono, panono, step by step, bit by bit” - „Powoli, powoli,
krok za krokiem, kawałek po kawałku”.
R
Rent – ang. czynsz/ wynajmować
Wiele rodzin w Makululu nie posiada swojej posesji. Mieszkają w
wynajmowanych chatach. Koszt dwuizbowego mieszkania to około 250-350
Kwacha/miesiąc (80-100zł). Mało? To zależy dla kogo.
S
Shoes (insapato) – buty
Większość dzieci z Makululu na co dzień chodzi boso, bez butów.
Skóra ich małych stóp jest gruba, często pokryta ranami,
szramami, zadrapaniami. Buty na slumsach to luksus. Najczęstszym
obuwiem jest plastikowe, chińskie kupione na pobliskim bazarku za 10
Kwacha (około 4zł). Zakłada się je do szkoły lub kościoła.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz